Mimar Araştırmaları 1_ Mimar Sinan

Tam adı Sinan bin Abdülmennan'dır. Gençlik yılları konusunda fazla bilgi yoktur. Bilinen, 1512'de Kayseri'nin Ağırnas köyünden devşirme olarak Yeniçeri Ocağı'na alındığıdır. Bu bilginin ışığında, devşirme çocukların en az 8 en çok 18 yaşında oldukları da göz önünde tutularak, Sinan'ın doğumu 15.yy sonlarıyla 16.yy başları arasına tarihlenebilmektedir.

Sinan, yeniçeri olarak Kanuni Sultan Süleyman döneminde birçok sefere katılır. Sinan'ın mimar olmayı önceden aklına koyarak kendisini bu yolda hazırladığı, katıldığı seferlerde yapı işleriyle ilgilendiği ve başladığı bilinmektedir. Son Bağdat seferinde, Van Gölü'nün üstünden geçecek üç geminin yapımını başarıyla tamamlaması sonucunda, haseki unvanını almıştır. 1536'da Prut Irmağı üstünde yaptığı bir köprüyle dikkatleri üstüne çekerek, Acem Ali adıyla tanınan Alaeddin'in ölümüyle boşalan hassa baş mimarlığına İkinci Vezir Damat Lütfi Paşa'nın önerisine uyularak1538'de Sinan atanmış ve ölümüne kadar bu görevi sürdürmüştür.

Sinan’ın ilk büyük eseri olarak çıraklık eserim diye tabir ettiği Şehzade Mehmet Camisi(1548) kabul edilmektedir. Orta kubbeyi hem uzunlamasına hem de enlemesine yarım kubbelerle besleyerek simetrik ve piramidal bir üst örtü sistemini denemiştir.  İkinci büyük yapıtı olan İstanbul Süleymaniye Camisinde de (1557), iki yarım kubbeyle beslenen orta kubbe düzeni yinelenmiştir. Sinan'ın, mekan bütünlüğü kadar dış kuruluşunun plastiği açısından da en başarılı yapısı 1575'te tamamlanan Edirne Selimiye Camisi'dir. Kentin en yüksek tepesi üstüne kurulmuş olan bu yapı, 31.30m çapında kubbesi ve ana kütlenin dört köşesinde yükselen dört minaresiyle görkemli bir dış görünüşe sahiptir.

                                                            Mihrimah Sultan Külliyesi-Üsküdar

Önceleri, İstanbul Bayezid Camisi'nde ya da Sinan'ın Üsküdar Mihrimah Sultan Camisi'nde (1548) olduğu gibi, orta kubbe kare-küp biçimli bir tabana oturtuluyordu. Sinan, Şehzade Mehmet Camisi'yle başlayarak kare-kübün köşelerini yontarak içteki küresel bingiyi (pandantif) dışa yansıtmış; orta kubbenin bastığı büyük kemerlerin yan itme gücünü de ağırlık kuleleriyle karşılamak yoluna gitmiştir. Böylece bir yandan estetikle yapı arasındaki organik bağı vurularken, bir yandan da binanın iç kuruluşunun dıştan algılanmasını sağlamıştır.

Mimar Sinan, Osmanlı Cami mimarisinde gerçekleştirdiği gelişmelerin yanı sıra Osmanlı külliye planlamasına da yenilikler getirmiştir. Zal Mahmud Paşa Külliyesi'nin üst avlusuyla alt avlusunun serbest bir planlama düzeni içinde bağlanması, Sinan'ın, yaşamının son yıllarında, akıcı mekan kavramı üzerinde durduğunu göstermesi açısından önem taşır. Sinan'ın gene son yapıtlarından biri olan Üsküdar Şemsi Ahmed Paşa Külliyesi de aynı düşüncenin ürünüdür. Camiye çarpık yerleştirilmiş "L" biçimindeki iki kollu medreseyle cami arasında kalan ve kapıdan girişte bir dirsek yaparak Boğaz'a doğru açılan avlu, asimetrik ancak bilinçli bir uygulamanın örneğidir.

                                                           İstanbul Süleymaniye Külliyesi

Sinan, her şeyden önce, Osmanlı mimarlığından son ortaçağ kalıntılarını söküp atan, yapı sanatını akılcı kurallara bağlayarak, Osmanlı Klasik Dönem mimarlığını doruğa ulaştıran kişidir. 

Mimar Sinan, vasiyetine uyularak Süleymaniye Külliyesi'nin kuzeydoğu köşesinde Mimar Sinan Caddesi'yle Fetva Yokuşu'nun kesiştiği yerde toprağa verilmiştir (1558).

                                                                Edirne Selimiye Külliyesi

Başlıca Yapıtları

1543-1548 İstanbul Şehzade (Mehmed) Külliyesi
1544-1555 Tahtakale - İstanbul Rüstem Paşa Külliyesi
1546 İstanbul Barbaros Hayrettin Paşa Türbesi
1546 Zeyrek - İstanbul Hayrettin Paşa Hamamı (Çinili Hamam)
1547-1548 Üsküdar - İstanbul Mihrimah Sultan Külliyesi
1550 Cağaloğlu - İstanbul Rüstem Paşa Medresesi
1550-1557 İstanbul Süleymaniye Külliyesi
1551-1566 Eyüp - İstanbul Zal Mahmut Paşa Külliyesi
1553-1555 Beşiktaş - İstanbul Sinan Paşa Külliyesi
1555-1563 Alibey Köyü - İstanbul Kırkçeşme Su Yapıları
1556 Sultanahmet - İstanbul Haseki Hürrem Sultan (Çifte) Hamamı
1560 Edirne Rüstem Paşa Kervansarayı
1562-1565 Edirnekapı - İstanbul Mihrimah Sultan Külliyesi
1564-1569 Lüleburgaz Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi
1566-1568 İstanbul Büyükçekmece Köprüsü
1566-1567 Büyükçekmece - İstanbul Sultan Süleyman Kervansarayı
1567-1575 Edirne Selimiye Külliyesi
1571-1572 Kadırga - İstanbul Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi
1573-1577 Kasımpaşa - İstanbul Piyale Paşa Camisi
1574-1577 Ayasofya - İstanbul Sultan II. Selim Türbesi
1577-1583 Azapkapı - İstanbul Sokullu Mehmet Paşa Camii
1577-1583 Üsküdar - İstanbul Valide Sultan Külliyesi
1578 Topkapı Sarayı - İstanbul III. Murat Köşkü
1580 Tophane - İstanbul Kılıç Ali Paşa Camisi
1580 Üsküdar - İstanbul Şemsi Ahmet Paşa Camisi